شرح و تفسیر تعدادی از غزل های حافظ – زنده یاد دکتر محمد جعفر محجوب

زمان کل: ۵ ساعت و ۲۶ دقیقه

نام کامل این تفسیر همان گونه که مولف آن جناب میبدی در آغاز سخن بدان تصریح کرده، «کشف‌الاسرار و عده‌الابرار» است که به تفسیر خواجه عبدالله انصاری معروف است. این تفسیر یکی از تفاسیر کهن و پرمایه اهل سنت است که در قرن ششم به خامه یکی از دانشمندان فرهنگ اسلامی به زبان پارسی و با نثری استوار، شورانگیز و دلپذیر، آمیخته با اشعار عربی و فارسی نگاشته شده است. این تفسیر بزرگ در ۱۰ جلد به اهتمام استاد دکتر علی‌اصغر حکمت شیرازی برای اولین‌بار در سال ۱۳۳۱ خورشیدی در دانشگاه تهران با ۶۴۹۷ صفحه به زیور چاپ آراسته شده است. پس از آن توسط انتشارات امیرکبیر چندین بار تجدید چاپ نیز شده است. تفسیر کشف‌الاسرار مبتنی بر تفسیر بسیار مختصری است که خواجه عبدالله انصاری نوشته و میبدی به شرح و بسط آن پرداخته و در تنظیم مطالب و مناسبت‌گویی، نهایت ذوق و هنر خویش را نشان داده است.

تفسیر وی از بزرگ‌ترین کتب تفسیری به شمار می‌رود که بر طریقه عرفانی و مشرب صوفیانه نوشته شده است. شیوه نوشتاری آن در بهترین سبک و زیباترین عبارت ادبی مستحکم است. بنابراین از جمله تفاسیر ممتاز ادبی و عرفانی شناخته شده است که به زبان فارسی نگارش شده و مورد توجه و مراجعه ادیبان و عارفان فاضل قرار گرفته است.تاریخ تالیف آن سال ۵۲۰ هجری است؛ یعنی در اوایل این سال، میبدی شروع به نگارش و تحریر تفسیر کرد و معلوم نیست چند سال بدین کار دشوار سرگرم بوده است. او در حقیقت تفسیر خواجه عبدالله انصاری را اساس کار خود قرار داده و آن را به پارسی، شرح کرد. این کتاب صوتی را می توانید در ادامه دانلود کنید.

کتاب عبادت عاشقانه در باب خداشناسی و اخلاق اسلامی به قلم استاد کریم محمود حقیقی است. جناب آقای کریم محمود حقیقی از شاگردان برجسته حضرت آیت الله نجابت در آغاز جوانی از تقوا و تهجد بهره ها داشت به طوری که با مادر متدیّن خود اغلب سحرها بر می خاست و با معبود خود به راز و نیاز می پرداخت و شبهای جمعه را غالباً در حرم حضرت احمد بن موسی ( شاهچراغ ) احیا می داشت . به اقتضای سن و زمان زندگی از عشقی مجازی در التهاب بود و چون طبع شعری هم داشت گه گاه از آن التهاب درون ابیاتی می تراوید . معلّمی متدیّن به نام مرحوم حبیب مشکبار اخلاق اسلامی و اصول عقاید به وی می آموخت . همو اولین کسی بود که استاد را با شریعت آشنا نمود و در جلسات ، مورد توجه خاص خود قرار داد ..
از همان دوران علاقه و انس به تنهایی و نیز تفکر و نظاره ی آسمان او را از مجالس دعا و جمع دوستان جدا می کرد ، به گونه ای که گاهی او را به تصوف و دیوانگی منتسب می کردند . از جمع دوستان کناره می گرفت و در کناره جویبارها تنها ، به دنبال گمشده جان می گشت ؛ گمشده ای که ندیده و نشناخته ، دوستش داشت و به آن عشق می ورزید . بعد از توسل و عرض حاجت به محضر مولا امام امیرالمومنین ، در عالم رویا به حضور حضرت امام زمان ( عجل الله تعالی فرجه ) شرفیاب شد و عرض حاجت و آرزوی انتظار نمود و مورد تفقد قرار گرفت . از این رویا بسیار تحت تاثیر قرار گرفته ، توجه به معنی و مراقبت در شرعیات را پیشه نمود . در هجده سالگی کتابی در موضوع عبور از مجاز و روی آوردن به حقیقت به نام طوفان عشق نگاشته و به چاپ رساند . حضرت آیت الله نجابت بعد از رسیدن به درجه اجتهاد در مراجعت از نجف اشرف به طرف شیراز ، کتاب مذکور را در دست کسی می بینند و علاقمند دیدار مولف می شوند . در اولین ملاقات به نحو عجیبی آن بزرگوار به ایشان پیشنهاد رفاقت و دوستی می فرماید . شاگرد که گویی گمشده خود را یافته ، خود را با تمام وجود به آن مرشد کامل و عارف متاله تسلیم می نماید . رفاقت روز به روز گرمتر می شود و اغلب روزها در دامن طبیعت و کوه و دشت و شبها در نور مهتاب ، در جلسات انس با حضرت استاد ، در کنار جویبارهای طبیعت از چشمه سار زلال معرفت جامهای پیاپی به ریشه جان می نوشاند. این کتاب صوتی را می توانید در ادامه دانلود کنید.

زمان کل: ۲۶ دقیقه

عقل سرخ نام یک داستان فلسفی به نوشته شیخ اشراق می¬باشد که در آن مطالب فلسفی و عرفانی با قلم داستانی و رمزگونه بیان شده است. سهروردی به تبع از ابن¬سینا دست به نوشتن این گونه از داستان¬های تمثیلی زده است در واقع رساله¬های عرفانی سهروردی ادامه-دهنده و کامل¬کننده حکایت¬های فلسفی – عرفانی ابن¬سینا می¬باشد.  این داستان¬ها، بیانگر شرح مراحلی هستند که نفس، پس از رها شدن از قید و بندها و عروج تدریجی و خروجش از زندان عالم جسمانی می¬پیماید.ماجرای اصلی این داستان¬ها، دیدار قهرمان داستان با پیری روحانی و گفتگوی حاصل از این دیدار می¬باشد که در طی این گفتگو مطالب فلسفی و عرفانی با زبان رمز به مخاطب فهمانده می¬شود.

خلاصه¬ای از داستان عقل سرخ:
عقل سرخ حکایت یکی از سفرهای معنوی سهروردی می¬باشد که از زبان پرندگان بیان شده است. سهروردی در این داستان نفس خود را به «بازی» تشبیه کرده است که در دام صیادان گرفتار شده است و پر و بال و چشمان او بسته است و او پیوسته در آرزوی پرواز و پرکشیدن به آسمان¬هاست تا این¬که یک روز نگهبانان را از خود غافل می¬یابد و لنگان ¬لنگان با پر و بال بسته رو به سوی صحرا می¬نهد. در آن¬جا شخصی را می¬¬بیند که رنگِ ریش و رخسار او سرخ بود، «باز» می¬پندارد که آن شخص جوان است. خود آن شخص می¬گوید: «من اولین فرزند آفرینش هستم و ریش و موی من سپید است؛ ولی آن کسی که تو را در دام، اسیر گردانید، مرا در چاه سیاه انداخته است و این رنگ سرخ من، از آن است؛ زیرا هر سپیدی که نور به او برسد، چون با سیاه آمیخته شود، سرخ می¬نماید. سپس آن پیر، «باز» را از مقام خود با خبر می¬کند که آشیان اصلی «باز» در آن¬جاست و بعد از آن پیر، عجائبی را که در جهان دیده است بر می¬شمارد. آن عجایب عبارتند از:
۱- کوهِ قاف که همان جایگاه پیر و آشیان اصلی باز است.
۲- گوهر شب¬افروز
۳- درخت طوبا
۴- دوازده کارگاه
۵- زرهِ داوودی
۶- تیغ بَلارَک
۷- چشمه زندگانی.

تأویل رمزهای این داستان: کوه قاف رمز عالم بالاست. گوهر شب¬افروز رمز ماه است و درخت طوبی رمز خورشید، دوازده کارگاه رمز دوازده بُرج فلکی¬اند. زره داوودی رمز تن انسان است، تیغ بلارک رمز مرگ است و چشمۀ زندگانی رمز عالم زندگی جاودان، مزرعه رمز کرۀ زمین و ناکجاآباد، رمزِ شهرِ فرشتگان یا نفس¬ها و عقل¬هاست. صحرا کنایه از عالم مثال و چاه سیاه رمز عالم خاکی و مادی می¬باشد. «باز» همان نفس یا روح انسانی است و دو چشم «باز»، اشاره به عقل نظری و عقل عملی دارد. مقصود از نگهبانان حواس ظاهری و حواس باطنی انسان می¬باشد. هدف سهروردی از طرح این داستان: سهروردی خود این داستان¬ها را تصویرگر تعالیم فلسفۀ اشراقی می¬داند و شاگردان را تشویق به مطالعه آنها می¬کند تا در درون خود به آن تجربه¬ها برسند.

باورهائی که مضامین این داستان را تشکیل می¬دهند؛ عبارتند از:

الف) اعتقاد به دو بعدی بودن انسان و هبوط روح از عالم روحانی به جهان جسمانی
ب) اشتیاق روح به پیوستن به اصل خود در عالم بالا و حبس او در زندان تن و غربت او در این جهان
ج) شواغل حسّی و تعلّقات جسمانی
د) ریاضت کشیدن و حکمت ورزیدن برای رفع این موانع و رسیدن به مرگ اراد
ه) ادراک بی¬واسطه لذت¬های روحانی و معارف قدسی پس از رهائی از حواس ظاهری و گشوده شدن چشم باطن
و) سیر در مراتب وجودی و مقامات عرفانی به مدد راهنمائی فرشته یا پیر.

این کتاب صوتی را می توانید در ادامه دانلود کنید.

زمان کل: ۲ ساعت و ۲۴ دقیقه

تذکره‌الاولیا کتابی عرفانی است به نثر ساده و در قسمت‌هایی مسجع، در شرح احوال بزرگان اولیا و مشایخ صوفیه به فارسی، نوشتۀ فریدالدین عطار نیشابوری. این کتاب مشتمل است بر مقدمه و ۷۲ باب که هریک به زندگی، حالات، اندیشه‌ها و سخنان یکی از عارفان و مشایخ تصوف می‌پردازد، و ذکر مکارم اخلاق، مواعظ و سخنان حکمت‌آمیزشان در این کتاب آورده شده است.نخستین باب به حالات و سخنان جعفر صادق اختصاص یافته است، و باب هفتاد و دوم به حسین بن منصور حلاج (متوفی ۳۰۹). دست‌نویسهای معتبر تذکرهالاولیا تا قرن دهم هجری، شامل همین ۷۲ باب است، اما پس از قرن دهم فصل‌های دیگری با عنوان «ذکر متأخران از مشایخ کبار» بر این کتاب افزوده شده که حالات و سخنان ۲۵ تن از عارفان قرن‌های چهارم و پنجم را دربر دارد.در این کتاب از کسانی چون اویس قرنی، ابراهیم ادهم، رابعه عدویه، ابوحنیفه، شافعی، احمد حنبل و محمد باقر یاد شده‌است.عطار در مقدمۀ کتاب نحوۀ گزینش و تألیف مطالب را به‌روشنی بیان کرده است . بنا بر این مقدمه، نقلها و روایتهای تذکرهالاولیا التقاطی از مطالب کتاب‌های دیگر است. از آثار صوفیانۀ مهم و مشهور مربوط به اواخر قرن چهارم تا پایان قرن ششم، چند اثر با احتمال زیاد ممکن است مأخذ نقل‌های مؤلف تذکرهالاولیا باشند، که عبارت‌اند از: طبقات الصوفیه اثر عبدالرحمان سلمی نیشابوری، حلیهالاولیا ابونعیم اصفهانی، و رسالۀ قشیریه نوشتۀ ابوالقاسم قشیری. کشف‌المحجوب هُجویری نیز احتمالاً از منابع عطار بوده، زیرا عطار برخی از مضامین آن را با عبارات روان‌تر و رساتر آورده است.تصحیح انتقادی تذکرهالاولیا اولین بار توسط رنالد نیکلسن انجام گرفته است (چاپ لیدن ۱۹۰۵-۱۹۰۷). از امتیازات تصحیح نیکلسن، مقدمهٔ محمد قزوینی بر آن است که حاوی اطلاعات دقیق و سودمندی است. این کتاب صوتی را می توانید در ادامه دانلود کنید.

زمان کل: ۱۲ ساعت و ۲۰ دقیقه

این کتاب صوتی را می توانید در ادامه دانلود کنید.